Trẻ được chẩn đoán mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ (ASD) ngày càng tăng - Dấu hiệu nhận biết bệnh tự kỷ

Theo báo cáo của CDC Hoa Kỳ năm 2020 cứ 36 trẻ thì có 1 trẻ được chẩn đoán mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ (ASD) cao gần gấp 10 lần sao với năm 2000 (tỷ lệ 1/150). Đặc biệt, các bé trai có nguy cơ được chẩn đoán mắc chứng tự kỷ cao hơn 4 lần so với các bé gái và 17% số trẻ được chuẩn đoán tự kỷ lứa tuổi từ 3 tới 17 có dấu hiệu chậm phát triển. Tự kỷ gây ảnh hưởng đến tất cả các nhóm dân tộc và kinh tế xã hội. Việc can thiệp sớm mang lại cho trẻ cơ hội hỗ trợ phát triển lành mạnh và có lợi ích trong suốt cuộc đời của trẻ. Tự kỷ (hay còn được gọi là “rối loạn phổ tự kỷ”) là một nhóm những rối loạn phức tạp của phát triển não bộ. Những người bị chứng tự kỷ có thể gặp khó khăn trong học tập, giao tiếp.

Nguyên nhân gây tự kỷ?

Tự kỷ (hay còn được gọi là “rối loạn phổ tự kỷ”) là một dạng rối loạn phát triển về nhiều mặt song chủ yếu là rối loạn về kỹ năng quan hệ xã hội, giao tiếp bằng lời nói và hành vi bất thường. Cho tới nay, các nhà khoa học trên thế giới và trong nước đã có nhiều nghiên cứu về nguyên nhân gây nên tự kỷ, nhưng vẫn chưa biết chính xác, có rất nhiều giả thuyết cho rằng có thể liên quan đến gen di truyền từ bố mẹ trẻ và những nguyên nhân gây tổn thương não khác như nhiễm trùng hoặc độc tố làm thay đổi cách não phát triển

Một số dấu hiệu nhận biết trẻ mắc tự kỷ:

+ Về Cảm xúc: Trẻ không hoặc ít giao tiếp bằng mắt với mẹ và người chăm sóc ngay từ khi còn nhỏ; Lẩn tránh không nhìn thẳng người đối diện, lơ đễnh, không phân biệt được người lạ, người quen; Không bày tỏ yêu thương, quyến luyến với mẹ hay người chăm sóc;  Một số trẻ không theo mẹ, không biết vui mừng khi bố mẹ đi đâu về. Lúc đi học trẻ không thích chơi với bạn, không nhận thức được cô giáo la mắng hay khen, dẫn đến làm những điều không thích hợp.

+ Về Ngôn ngữ: Chậm nói hoặc không nói được, nói thiếu ngữ điệu, nhại lời người khác, nói lẩm bẩm một mình, có khi phát âm những âm vô nghĩa, lặp đi lặp lại; Không biết bắt chước người lớn để làm theo, nói theo; Khó khăn khi thể hiện nhu cầu: Khi có nhu cầu trẻ không biết diễn đạt để người lớn hiểu mình cần gì; Phải gợi ý hướng dẫn nhiều lần bé mới có thể làm theo.

 + Về Hành vi: Sỏ thích chơi của trẻ đơn điệu, chỉ thích chơi với một hoặc vài thứ đồ; quan tâm đến chi tiết hơn là cách sử dụng đồ chơi thế nào (ví dụ trẻ chỉ xoay tròn chiếc bánh xe chứ không để xe chạy dưới sàn). Trẻ rất ghét sự thay đổi: giận dữ hay rất hoảng sợ khi đồ đạc trong nhà thay đổi, mẹ thay đổi kiểu tóc….Đối với những kích thích từ bên ngoài, có khi trẻ đáp ứng quá mức, hoặc kém đáp ứng. Trẻ có thể lờ đi những lời của cha mẹ, nhưng lại cảm thấy thú vị với âm thanh nhỏ mà trẻ tự tạo ra như gãi, gõ vào đồ vật bên tai. Trẻ có thể không ngủ vào ban đêm nhưng ngày vẫn dồi dào sinh lực. Trẻ không biết sợ hãi khi gặp nguy hiểm, tự gây thương tích cho mình, đánh vào đầu, cào cấu, nhổ tóc.

+ Về mặt vận động: Một số trẻ mắc tự kỷ có thể gặp vấn đề vận động bất thường như chậm đi do giảm trương lực cơ. Cử động bất thường: nhăn nhó mặt, xua tay, lắc lư, đập đầu, …

 Khi nào nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ?

Khi thấy trẻ gặp khó khăn về lời nói và ngôn ngữ, dẫn đến nhiều hạn chế trong giao tiếp, giảm tương tác xã hội, bất thường về hành vi. Các dấu hiệu này sẽ rõ ràng và lặp lại một cách thường xuyên thì nên đưa cháu đến bác sĩ để được tư vấn và cho hướng điều trị. Bác sĩ chuyên khoa tâm thần sẽ là người trực tiếp thăm khám và chẩn đoán cho trẻ. Bên cạnh đó là những nhà tâm lý học, chuyên gia trị liệu ngôn ngữ và giáo viên giáo dục đặc biệt sẽ đánh giá trẻ.

Ngày 02/4 hàng năm được Liên Hiệp Quốc chọn là ngày ‘Thế giới nhận thức về tự kỷ”. Tuy nhiên trên thực tế, việc chẩn đoán để điều trị và can thiệp sớm trẻ tự kỷ có thể giúp cải thiện và hòa nhập xã hội tốt hơn nếu được chăm sóc, quan tâm đúng mức. Những người bị chứng tự kỷ có nhiều rối loạn hành vi như kích động, gây rối, giải toản bản năng….sẽ được bác sĩ kê toa để giảm sự hiếu động thái quá, giúp bệnh nhân ngủ ngon hơn. Ngoài ra những trẻ này cần được học ngôn ngữ và xây dựng các kỹ năng xã hội. Tùy vào mức độ từng bệnh nhân, bác sĩ sẽ thăm khám và có những điều trị phù hợp.

Nguồn tổng hợp:
(1) https://kcb.vn/dau-hieu-nhan-biet-benh-tu-ky.html

(2) https://www.un.org/en/observances/autism-day

(3) https://www.autismspeaks.org/autism-statistics-asd

(4)https://www.cdc.gov/ncbddd/autism/data.html

(5) https://tytphuong4q11.medinet.gov.vn/cham-soc-suc-khoe-tre-em/cac-be-trai-co-nguy-co-duoc-chan-doan-mac-chung-tu-ky-cao-hon-4-lan-so-voi-cac-c10932-41743.aspx